Atatürk gibi düşün deyimini gerçekte var mı sizler için araştırdım. Norveççe'de Atatürk gibi düşün şeklinde bir deyim bulunuyor mu? Bu söz nereden çıktı? İlknur Güntürkün Kalıpçı isimli yazarın yazdıkları olayı nasıl bir boyuta getirdi? Yazımıza başlayalım; Bugün Türkiye'de olan olaylar neticesinde haberleri okurken altına yazılan yorumlardan birisi dikkatimi çekti;

“Eğer zorda kalırsan, İçinden çıkılamaz bir durumdaysan, Atatürk gibi düşün” - İsveç Atasözü ( “If you are in trouble, if it is inextricable, think like Ataturk” - Swedish Proverb ) ( Yada When you feel hopeless think like Atatürk.) (”Çaresiz kaldığında Atatürk gibi düşün” olarak da biliniyor. ) 

Araştırınca sözün diğer versiyonlarını buldum;

Atatürk gibi düşün - Norveççe deyim Atatürk gibi ol - Norveççe deyim

Bu sözün doğruluğunu araştırdım, pek çok Türk arkadaş yabancı forumlarda bu sözler İsveççe'de ve Norveççe'de geçiyor mu diye sormuşlar. Hepsi olumsuz cevap almışlar. Yani bu sözler İsveççe'de ve Norveççe'de yok..

"Atatürk gibi düşün" Sözü Hiç mi yok?

İsveççe'de okuduğum kaynaklarda “Atatürk”'ü bırak, “Türk” geçen bir atasözü veya deyim yok. Norveççe'ye gelince; Atatürk ile ilgili bir deyim yok söylenenlere göre.  “sint som en tyrk”-angry as a turk (Türk gibi sinirli) deyimi var. Bunu Norveçli arkadaşlar kabul ediyorlar.. Bu deyim iyi bilinirmiş hatta. Birde Türk arkadaşlar Norveççe'de “Staerk som Turk” (strong as Turk) (Türk gibi güçlü) deyiminin olup olmadığını sormuşlar arkadaşlara, fakat Norveçli arkadaşlar böyle bir deyimin de olmadığını söylemişler ve eklemişler “varsada biz bilmiyoruz”.. Bu arada not olarak belirteyim, Fransızca'da “fort comme un turc” - Türk gibi güçlü deyimi vardır. Norveççe'de değil.

O zaman bu iddia nereden çıktı?

Bu söz Prof. Dr. “İlknur Güntürkün Kalıpçı”'nın notlarındaki şu satırlara dayanıyor;

2004 de bir konferans veriyorum birden bir hanımefendi ayağa fırladı. Dediki “Ben Norveçliyim ve şu anda Norveç'te çok sık kullandığımız bir deyim var, bu deyimin anlamını anladım” dedi. Hanımefendi “nedir o deyim” dedim. “Norveççe'de "ATATÜRK gibi düşünmek” deyimi var. Çok sık kullanırız bu deyimi" “nerelerde kullanırsınız” dediğimde “Hani bir problem veririz çöz diye o da tembellik eder çözmez. Deriz ki ona bu problemin mutlaka çözümü var. Birde ATATÜRK gibi düşün”. O gün otelime geldim televizyonu açtım o kadar çok kişiye bir de ATATÜRK gibi düşün dediğimi hatırlıyorumki galiba Norveççe'den çok bizim dilimizin bu deyime fazlasıyla ihtiyacı var diye düşünmeden de edemedim.

Diğer Bir Hikaye

Daha değişik versiyonuda var, Başka bir arkadaş şu hikayeyi kanıt olarak sunmuş :

Genç Türk işadamı Utku Oğuz, bilgisayarında kayıtlı son Atatürk fotoğrafını Projeksiyon makinesinin aydınlattığı duvara yansıtıp sözlerini tamamladı: - İşte, Anadolu aydınlanmasının temeli olan Türk Devrimi budur… Perugia'nın önde gelen kişilerinin oluşturduğu Felsefe ve Tarih Kulübü'nün üyeleri ve konuklar büyük bir coşkuyla alkışladırlar genç adamı. Genç adam da bir saatlik ‘1918 - 1939 arası Türkiye ve Atatürk Reformları’ konferansının gördüğü ilgiden mutlu, biraz da şaşkındı! Kulübün başkan yardımcısı İtalyan dostu bir süre önce, “Şu hayranı olduğun ve her karşılaşmamızda bana anlatıp durduğun Atatürk'ü bizim kulüp üyelerine de anlatır mısın?” dediğinde hiç tereddütsüz kabul etmiş, ama böylesine yoğun bir ilgi ve heyecanla karşılanacağını düşünmemişti…

Ve deyim kullanılıyor;

Ama Utku Oğuz için o 18 mayıs gecesini asla unutulmayacak kılan yorum, orada konuk olarak bulunan yaşlı bir Norveç'liden geldi: - Norveç dilinde “Mustafa Kemal gibi düşünmek” diye bir deyim vardır… Herhangi bir problem karşısında, çözümü imkânsız olduğu düşüncesiyle hemen kestirmeden teslim olma eğiliminde olan, ne yapıp edip bir çözüm üretmek için yaratıcılığını zorlama zahmetine katlanmak istemeyen ruh ve zihin tembeli kişilere söylenir bu söz… Bu tip insanlara derhal, “Hayır, yanılıyorsun bu problemin mutlaka bir çözümü olmalı, biraz da Mustafa Kemal gibi düşün” deriz… Ancak sizin bu geceki sunuşunuzdan sonra bu sözün arkasındaki anlamı çok daha derin bir şekilde kavramış durumdayım; bu güzel fotoğraflar eşliğinde yaptığınız sunşunuz bana bu yaşımda bir şey daha öğretti; yani benim anadilim olan Norveççeye yerleşmiş olan eski bir deyimin arkasındaki gerçek ve derin anlamı! Size bunun için minnettarım… Genç Türk'ün gözleri yaşardı… Dünyanın bir başka ucundaki ülkenin anadilinde bir deyim olarak yerleşmiş büyük devrimciyi bir kez daha minnet ve özlemle andı. Yalnızca bir saatlik bir konferans olarak planlanan gece ancek 19 Mayıs'ın ilk saatlerinde sona erebildi. Saatlerce süren tartışma ve yorumlar ise şu ortak yargıyla sonuçlandı: - Atatürk Devrimleri bütün ülkelere uygulanabilecek evrensel bir reçetedir. Zira din ve etnik ayrım temellerine dayanmayan çağdaş devlet modeli ne kadar çok ülkede uygulanırsa, dünya o kadar daha huzur ve barış içinde bir yer olacaktır… Genç adam gecenin sessizliğinde yürürken büyük bir iç sızısıyla “Türk Devrimi'ni yıkmak için yola çıkan kerşı devrimciliğin ülkeyi sürüklediği bataklığı, "Başka çare yok” diyerek IMF'nin önünde boyun büken siyasetçileri" düşündü. Sonra büyük bir heyecan ve coşkuyla yaşlı Norveçli'nin bu kölelik zincirini kırmak için müthiş bir formül sunduğunu anımsadı

Sonuç Olarak;

2. hikayeyi zaten geçiyorum, bir dayanağı yok, 1. hikayenin kaynağı İlknur hanım o yüzden; Kulaktan kulağa oyunu vardır, “ali ata bak” dersin, “veli ata bin” olur. Artık yanlış anlaşılma mı var, veya çevirme hatası mı, veya ayağa fırlayan kadın derdini mi anlatamadı, İlknur hanım mı yanlış anladı bilemeyiz. Fakat şu an için görünen o ki, Norveççe'de sadece “Türk gibi sinirli” deyimi var, Atatürk ile ilgili bir deyim veya atasözü yok. Ve görünen o ki, İsveççe'de de Atatürk ve Türklük ile ilgili bir deyim veya atasözü yok. Tarihle ilgili bazı bilgilerin internette bilerek veya bilmeyerek yanlış yazıldığı bir gerçek. O yüzden görünen o ki lafını kullanıyorum, çünkü bu durumun, kimin yazdığı belli olmayan hikayelerden değil, düzgün kaynaklardan doğrulanması gerek.

Notlar

Not 1(12.2012): Yeni yeni bu konuyla ilgili yazılarla karşılaşıyorum, “Atatürk gibi düşün deyimi hangi ülkelerde kullanılır” diye, sanırım bazı arkadaşlar Norveç'i geçmişler uydurulan deyimi daha büyük bir kesime mal etmeye çalışıyorlar.. Not 2(07.2013): Komiktir, bu deyim "Kim Milyoner Olmak İster” adlı yarışma programında sorulmuştur. Yarışmacı dava açsa rahatlıkla kazanır. Not 3(07.2013): Bu deyim yoktur. Var olduğunu iddia edenler deyimi gerçek dilinde söyleyememektedir. Norveççe “ å være som Ataturk  ” şeklinde aratıldığında bile google bize sadece bu deyimin olduğuna inanmak isteyen Türk sitelerini göstermektedir. Norveçli arkadaşlar kendi dilinde Atatürk ile ilgili deyimler hakkında araştırma yaptıklarında bu şekilde bir deyim bulamamıştır. “ når du føler deg håpløs tenke som Atatürk” ise google translate tarzı sitelerden çevrilmiş bir cümledir ve arama sonuçlarında sadece buna inanmak isteyen Türk internet siteleri çıkmaktadır. Not 4(07.2013): Şunu da belirtmekte fayda var, bu deyimin olduğunu iddia eden ve yayan şahıs İlknur Güntürk'ün hakkında araştırma yaptığımda, kendisinin profesör veya profesör doktor gibi unvanları olmadığını fakat kendisinin bu unvanları adını yazarken kullandığını öğrendim. Ayrıca kendisi Atatürk ile ilgili pek çok hikaye anlatmış ve bu hikayelerden bazıları ortalığı karıştırmış. Yani  bu hikayeler ya kanıtlanmamış yada yanlış çıkmış. (“Atatürk bilmem kimle görüşmüş” gibi, veya “Atatürk birine yardım etmiş” gibi daha önce duyulmamış sadece kendisinin anlattığı hikayeler, bu konuyu da daha sonra yazacağım.)

Kitap Basıldı

Not 5(03.2016): Celal Bayar’ın “ Atatürk gibi düşünmek “ adında kendi düşüncelerini dile getirmek adına yazdığı bir kitabının bulunduğunu da belirtelim. Kitapla ilgili yorum şu şekilde:

Atatürk'ün düşünce yapısı ile ilgili bilgiler içermesini bekliyordum. Lakin kitap tamamen Celal Bayar'ın siyasi görüşlerinden oluşmakta. 184 sayfalık bu kitapta, Atatürk'ün düşünce sistemiyle alakalı 10 sayfa yer yoktur. Celal Bayar kendi düşüncelerini, Atatürk üzerinden dile getirmiş diyelim. Çok sığ buldum. Okumanızı, zaman kaybetmenizi tavsiye etmem.

Ayrıca İsmail Tezgel’in de “Aklın ve Bilimin Işığında Atatürk Gibi Düşünmek” adında bir kitabı vardır. Not 6(03.2016): Norveçi, İsveçi geçtim gün itibariyle bir gazete yazarı şunu yazmış yeni farkettim.

Atatürk gibi düşünmek” Finlandiya’da yaygın olarak kullanılan bir deyimmiş. İlknur Kalıpçı’nın Nazilli’deki güzel söyleşisini izlemeseydim, öğrenemeyecektim. Usun (akılın) önde olduğu, duygusallıktan ırak, mantıklı, bilimsel düşünmeye, Atatürk gibi düşünmek diyorlarmış.

Arkadaş, Finlandiya’yı nereden çıkardınız?? Not 7(03.2016): Gürkan Genç arkadaşımız bloğunda Norveç seyahatinde böyle bir deyimin olmadığını bizzat Norveçlilere sorarak teyit etmiştir.

Türkiye’de sık söylenen Norveç deyimi “Atatürk gibi düşün” aslında kocaman bir yalan, onların böyle bir deyimi yok, hatta İsveç’de de böyle bir deyim veya özlü söz hiç söylenmemiş.

Not 8(11.2016): Bu sözün olduğunu iddia eden arkadaşlar sözü orjinal dilinde kaynak göstererek bulabilirlerse, buraya da ekleyebiliriz insanlarda öğrensin. (Ki yok, olmayan bir şeyi bulamazsınız.) Bana bu söz vardır şeklinde mail atmanız sözün var olduğunu ispatlamaz

Dövme Yapıldı

Not 9(11.2016): Cehalet.. Not 10(04.2017): Bu kadar komedi fazla ama, profesör diye biliyor millet hala..

İlknur Güntürkün Kalıpçı…  26 yıllık Atatürk araştırmacısı.  "Atatürk kimdir?“  konulu videosunu facebook'daki bir paylaşımda izlediğimde , göz yaşlarımı tutamadım.  "Yok "dedim , "böyle güzel insanlar var olduğu müddetçe bizim sırtımızı yere getiremeyecekler, ne kadar gayret etseler de”… Okullarda bize,  "pembe boyalı ev “ ,  "kardeşi ile karga kovalama maceraları ” benzeri  anlatılanların ne kadar yetersiz olduğunu , kendisinin de bu kadar yıllık Atatürk araştırmacısı olmasına karşın , anlattığı kaynaklara yeni ulaşabildiğini söylüyor , bu eli öpülesi  profesörümüz. Videodan aklımda kalanları paragraflar şeklinde aktaracağım.  İlgilenenler  bahis konusu prfesörün isminden ilgili videoya ulaşabilirler. … Başkaları gibi,  bir de biz ;   özellikle bugünlerde  "Bi'de Atatürk gibi düşünebilsek…“  çözülmez sandığımız ne sorunların üstesinden gelebileceğiz kimbilir…

Not 11(12.2017): Şunu da belirteyim; sanmayın ki bu "olmayan bir şeyi varmış" gibi gösterme olayı sadece bize mahsus. Hatta bizdeki devede kulak kalıyor bile diyebilirim. Örneğin deyim orjinalde "Türk gibi güçlü".. fakat öyle kaynaklara rastlıyorum ki Ermeni kaynaklara göre "Ermeni gibi güçlü", Alman kaynaklara göre "Alman gibi güçlü", Rum kaynaklara göre "Rum gibi güçlü", Sırp kaynaklara göre "Sırp gibi güçlü" şeklinde yansıtılıyor. Hatta maalesef bazı yabancı siteler kasıtlı olarak ırkçı sözleri Türkçe'de varmış gibi yansıtıyor. Örnek vermek gerekirse Litvanya tabanlı bir sitede Türkçe'de "Hiç bir zaman bir Rum'a arkanı dönme" şeklinde bir atasözü olduğu iddia edilmiş. Halbuki öyle bir atasözü Türkçe'de mevcut değil. Ve bu söz tamamen kötü niyetli birileri tarafından ortaya atılmış bir söz.  (Aklıma gelmişken Fetöcülerin internet sitesi serverları da hep Litvanya'dan çıkmıştı..) Not 12 (01.2018):  Ayrıca yenice fark ettim, İlknur Hanım 2004'de bir konferansta böyle bir şey yaşandığını yazmış. Fakat bir sözlükte 2002 yılında şöyle bir yazı paylaşılmış;

mustafa kemal gibi düşünmek “Herhangi bir problem karşısında, çözümü imkânsız olduğu düşüncesiyle hemen kestirmeden teslim olma eğiliminde olan, ne yapıp edip bir çözüm üretmek için yaratıcılığını zorlama zahmetine katlanmak istemeyen ruh ve zihin tembeli kişilere söylenen, Norveç diline yerleşmiş eski bir deyim.” (23.07.2002 - nausean)

Tahmin edebileceğiniz gibi bu yazının hiç bir dayanağı yok. Fakat buradan anlaşılan o ki; İlknur hanım 2002 yılında bir sözlükte yazılan yukarıdaki ilgili yazıyı görmüş, 2004 yılında hikayeleştirmiş, hikayeyi kitabında yazmış, panellerde ve konuşmalarda böyle bir şey yaşanmış gibi anlatmıştır. Sonrası malum, inanan herkes her ortamda bu sözü varmış gibi paylaşır hale gelmiştir. Esenlikle, Benan Çetin ilk yazı tarihi: 21.08.2012-10:37 A.M. / son kaynak: toncha